- παλαμίδα
- (pelamus). Ψάρι του οποίου η επιστημονική ονομασία είναι πηλαμύς. Τα τελεόστεα ψάρια του είδους ανήκουν στην οικογένεια των σκομβριδών. Μοιάζουν αρκετά με τους τόνους αλλά το σώμα τους είναι μακρύτερο και σε σχήμα τορπίλας, γεγονός που τους επιτρέπει να κολυμπούν άνετα και γρήγορα. Είναι ψάρια σαρκοφάγα και τρέφονται από άλλα μικρότερα. Το μήκος τους φτάνει τα 70 εκ. Έχουν ρύγχος οξύ και δόντια μικρά αλλά δυνατά. Το χρώμα τους είναι ασημόλευκο στην κοιλιά και πρασινογάλανο στη ράχη. Σε πολλά είδη υπάρχουν 8-10 ραβδώσεις στα πλευρά, βαθύτερου χρώματος.
Η π. αφθονεί στη Μεσόγειο θάλασσα και αλιεύεται συστηματικά για το νόστιμο, πλούσιο σε λίπος κρέας της, κυρίως όμως γιατί κατασκευάζονται από αυτήν περιζήτητα αλίπαστα. Για τον σκοπό αυτό αφαιρούνται τα κεφάλια των ψαριών και το σώμα τους αφού τεμαχιστεί κατάλληλα σε φέτες, τοποθετείται σε άλμη. Ονομαστές π. του είδους είναι εκείνες της Τουρκίας (Προποντίδα). Στην Ελλάδα, στα τελευταία χρόνια, δημιουργήθηκαν βιομηχανίες αλιπάστων του είδους, κυρίως στην Καβάλα.
* * *(I)και παλαμύδα, η (ΑΜ παλαμίς, Μ και παλαμίδα)κοινή σήμερα ονομασία θαλάσσιων ψαριών που, σύμφωνα με τη σύγχρονη ταξινόμηση, ανήκουν στο είδος Sarda sarda και κατ' επέκταση όλων τών ειδών τού γένους Sarda τής οικογένειας σκομβρίδεςνεοελλ.παροιμ. «παλαμίδα σού μυρίζει, να φας κολιό» — λέγεται γι' αυτόν που προβάλλει υπερβολικές αξιώσεις.[ΕΤΥΜΟΛ. < αρχ. πηλαμύς* < πηλός με προληπτική αφομοίωση τού -η- σε -α- και επίθημα -ις. Κατ' άλλους, το όνομα τού ψαριού έχει σχηματιστεί από παρετυμολογική επίδραση τής λ. παλάμη].————————(II)η (ΑΜ παλαμίς)νεοελλ.1. παλάμη, χούφτα2. παλαμιά3. φρ. «παλαμίδα τού μυρίζει» — λέγεται για κάποιον που τού αξίζει να ξυλοκοπηθείαρχ.1. είδος ζώου, ο ασπάλακας2. (κατά τον Ησύχ.) «παλαμίςτεχνίτης παρὰ τοῑς Σαλαμινίοις».[ΕΤΥΜΟΛ. < παλάμη «έργο τέχνης» + επίθημα -ίς (πρβλ. καλαμ-ίς). Έχει ωστόσο προταθεί η διόρθωση τού τ. σε πάλαμις (πρβλ. γάστρις, στρόφις). Ο ασπάλακας ονομάστηκε έτσι λόγω τής τέχνης τού ζώου στην κατασκευή τών υπόγειων στοών του].
Dictionary of Greek. 2013.